რა იწვევს სეზონებს?
რა იწვევს სეზონებს?
მოკლე პასუხი:
დედამიწის სეზონებს მისი დახრილი ღერძი განაპირობებს. წლის განმავლობაში პლანეტის სხვადასხვა ნაწილი იღებს მზის ყველაზე პირდაპირ სხივებს. როდესაც ჩრდილოეთ პოლუსი მზისკენ იხრება, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზაფხულია, ხოლო როცა სამხრეთ პოლუსი მზისკენაა დახრილი, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზამთარი დგება.
დედამიწის დახრილობა – სეზონების საიდუმლო
ბევრი ადამიანი ფიქრობს, რომ ზაფხულში დედამიწა უფრო ახლოს არის მზესთან და ამიტომ ცხელა, ხოლო ზამთარში – უფრო შორს. ეს ლოგიკურად ჟღერს, მაგრამ სინამდვილეში მცდარია!
მართალია, დედამიწის ორბიტა იდეალური წრე არ არის და ოდნავ ელიფსურია, თუმცა პლანეტის მზესთან მანძილის ცვლილებას სეზონებზე დიდი გავლენა არ აქვს. სინამდვილეში, ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზამთარი იმ დროს დგება, როცა დედამიწა მზესთან ყველაზე ახლოსაა, ხოლო ზაფხული – როცა ყველაზე შორს.
რატომ არის დედამიწის ღერძი დახრილი?
ძველად, როდესაც დედამიწა ჯერ კიდევ ახალგაზრდა იყო, მას სავარაუდოდ უზარმაზარი ციური სხეული, სახელად თეია, შეეჯახა. ამ დარტყმამ არა მხოლოდ შეცვალა დედამიწის დახრილობა, არამედ პლანეტის ზედაპირზე მასიური დარტყმის კვალი დატოვა. მეცნიერები თვლიან, რომ სწორედ ამ შეჯახების შედეგად წარმოიქმნა ჩვენი მთვარე.
დედამიწა ბრუნავს თავისი ღერძის გარშემო და ერთ სრულ ბრუნს 24 საათში ასრულებს, რაც დღე-ღამეს წარმოქმნის. ამასთან, მისი ღერძი 23.5 გრადუსით არის დახრილი, რაც სეზონების ცვლილების მთავარი მიზეზია.
როგორ მოქმედებს დახრილობა სეზონებზე?
დედამიწა მზის გარშემო მოძრაობს, მაგრამ მისი დახრილი ღერძი ყოველთვის ერთსა და იმავე მხარესაა მიმართული. წლის განმავლობაში პლანეტის სხვადასხვა ნაწილი მზის პირდაპირ სხივებს იღებს:
- ივნისში – ჩრდილოეთ პოლუსი მზისკენაა დახრილი, რაც ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ზაფხულს იწვევს. ამ დროს სამხრეთ ნახევარსფეროში ზამთარია.
- დეკემბერში – სამხრეთ პოლუსი მზისკენაა დახრილი, ამიტომ სამხრეთ ნახევარსფეროში ზაფხული დგება, ხოლო ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში – ზამთარი.
დედამიწის ორბიტა და სეზონები
დედამიწის ორბიტა მზის გარშემო ცალმხრივია და ოდნავ ელიფსური. პლანეტის ორი ყველაზე მნიშვნელოვანი წერტილი არის:
- პერიჰელიონი (მზესთან ყველაზე ახლოს) – დაახლოებით 147 მილიონი კმ (იანვარში)
- აფელიონი (მზიდან ყველაზე შორს) – დაახლოებით 152 მილიონი კმ (ივლისში)
მიუხედავად იმისა, რომ ეს 5 მილიონი კილომეტრის სხვაობაა, ზედმეტად მცირეა იმისთვის, რომ სეზონების ცვლილება განსაზღვროს. (B)დედამიწის დახრილი ღერძი არის ერთადერთი მიზეზი, რის გამოც სეზონები იცვლება!(B)
დასკვნა:
დედამიწის სეზონები მისი დახრილი ღერძის შედეგია და არა მზიდან მანძილის ცვლილების. სწორედ ეს დახრილობა განაპირობებს, რომ ჩრდილოეთ და სამხრეთ ნახევარსფეროები სეზონებს საპირისპიროდ განიცდიან. ასე რომ, შემდეგში, როცა ზამთრის სიცივე შეგაწუხებს, გახსოვდეს – ეს ყველაფერი დედამიწის დახრილობას უკავშირდება! 🌍☀️❄️
