რა არის კოსმოსური ამინდი?
რა არის კოსმოსური ამინდი?
მოკლე პასუხი:
მზის ზედაპირზე აქტივობა ქმნის ამინდს, რომელსაც ეწოდება კოსმოსური ამინდი. მზე მართლაც შორსაა დედამიწიდან - დაახლოებით 150 მილიონი კილომეტრი. თუმცა, კოსმოსურ ამინდს შეუძლია გავლენა მოახდინოს დედამიწაზე და მზის სისტემის დანარჩენ ნაწილზე. უარეს შემთხვევაში, მას შეუძლია თანამგზავრების დაზიანებაც კი და დედამიწაზე ელექტროენერგიის გამორთვა!
როგორ შეუძლია კოსმოსურ ამინდს გზის გავლა დედამიწისკენ?
მზე ყოველთვის აფრქვევს გაზსა და ნაწილაკებს კოსმოსში. ნაწილაკების ეს ნაკადი ცნობილია როგორც მზის ქარი. გაზი და ნაწილაკები მოდის მზის ცხელი გარე ატმოსფეროდან, რომელსაც კორონა(გვირგვინი) ეწოდება. კორონას ეს ნაწილაკები ელექტროენერგიით არის დამუხტული. მზის ქარი ამ ნაწილაკებს დედამიწისკენ აგზავნის საათში მილიონ კილომეტრამდე სიჩქარით!
რა გვიცავს კოსმოსური ამინდისგან?
დედამიწას აქვს მაგნიტური ველი, რომელიც მოქმედებს როგორც დამცავი ფარი. მას ასევე გარს აკრავს ატმოსფერო, რომელიც გვიცავს მზის ქარის უმეტესი ნაწილისგან. დამუხტული ნაწილაკების უმეტესობა ეჯახება დედამიწის მაგნიტურ ველს და მის გარშემო მიედინება. თუმცა, ზოგიერთი მათგანი მაინც ახერხებს ამ ფარის გარღვევას. როცა ეს ნაწილაკები ატმოსფეროში ხვდება, ჩრდილოეთ და სამხრეთ პოლუსებთან ჩნდება საოცარი ნათება, რომელსაც ავრორა (ზეციური ციალი) ეწოდება.
შეიძლება კოსმოსური ამინდი იყოს საზიანო?
დიახ! მზის ძლიერი აქტივობის დროს ხდება მზის ქარიშხლები, რაც კოსმოსურ ამინდს უკიდურესად ძლიერს ხდის. ასეთი ქარიშხლების დროს:
- მზის აფეთქებები (ფლეერები) კოსმოსში უშვებს უზარმაზარ ენერგიას.
- კორონალური მასის ამოფრქვევები (CME) – გიგანტური პლაზმური ღრუბლები შეიძლება დედამიწისკენ დაიძრას და გავლენა მოახდინოს ჩვენს ტექნოლოგიებზე.
- ამ მოვლენებმა შეიძლება დააზიანოს თანამგზავრები, კოსმოსური სადგურები და ელექტროგადამცემი ხაზები.
კოსმოსური ამინდის ძლიერმა შტორმმა შეიძლება გამორთოს ელექტროენერგია, დააზიანოს GPS და კომუნიკაციის სისტემები და კოსმოსში მყოფ ასტრონავტებს საფრთხე შეუქმნას.
როგორ ვიგებთ მზის შტორმების შესახებ?
მზის ქარიშხლები მოულოდნელია და მათი გავლენა დედამიწაზე წუთებში იგრძნობა. თუმცა, მეცნიერები ცდილობენ წინასწარ განსაზღვრონ ეს მოვლენები.
NASA და სხვა სააგენტოები იყენებენ კოსმოსურ ხომალდებს, რომლებიც თვალს ადევნებენ მზის აქტივობას:
- SOHO (Solar and Heliospheric Observatory) აკვირდება კორონალური მასის ამოფრქვევებს.
- SDO (Solar Dynamics Observatory) და NOAA-ს GOES თანამგზავრები აკონტროლებენ მზის ქარიშხლებს.
მათი მონაცემები მეცნიერებს ეხმარება დროულად გააფრთხილონ მსოფლიო მზის შტორმების შესახებ, რაც ტექნოლოგიურ მოწყობილობებსა და ელექტროგამანაწილებელ ქსელებს თავდაცვისთვის ამზადებს.
დასკვნა
მიუხედავად იმისა, რომ კოსმოსური ამინდი ჩვენგან ძალიან შორს ვითარდება, მას დიდი გავლენა აქვს დედამიწაზე. ჩვენი ტექნოლოგიებისა და კომუნიკაციების დასაცავად მეცნიერები განუწყვეტლივ სწავლობენ მზის აქტივობას. ამ სფეროს კვლევა ძალიან მნიშვნელოვანია, რათა მომავალში თავიდან ავიცილოთ ძლიერი კოსმოსური შტორმების ზიანი.
